Μέσα από την διαδικασία της εκ βαθέων ριζικής αλλαγής σκέψης και νοοτροπίας (paradigm shifts)1 όπως αυτή ερμηνεύεται από τις κοινωνικές επιστήμες και την φιλοσοφία, δημιουργείται ένα υπόδειγμα παραδειγματικής ριζοσπαστικής αλλαγής στον τρόπο σκέψης. Αυτή η αλλαγή σκέψης και δράσης μπορεί να επιφέρει τόσο σε προσωπικές σχέσεις όσο και σε ένα σύμπλεγμα διαφόρων θεσμικών σχέσεων ή οργανώσεων ριζικές ανακατατάξεις, αντικαθιστώντας τον εκάστοτε ισχύοντα παραδοσιακό και αναποτελεσματικό τρόπο σκέψεως, δράσεως και πολιτικής πρακτικής μέσω ενός άλλου ολοκληρωμένου και παραγωγικού.
Μια τέτοια αλλαγή πλεύσης (όσων αφορά στον τρόπο σκέψης της αντιμετώπισης των θεμάτων της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος) επιδίωξε τόσο το αποτέλεσμα της παγκόσμιας επιστημονικής επιτροπής για την Ανάπτυξη και το Περιβάλλον του ΟΗΕ, όσο και μια σειρά από πολιτικές του ΟΗΕ και της ΕΕ, έχοντας τις ρίζες τους διεπιστημονικά και διαπολιτισμικά στην προεργασία της World Commission of Environment and Development (WCED). Η επιτροπή αυτή υπό την προεδρία και καθοδήγηση της τέως νορβηγίδας πρωθυπουργού, Groh Harlem-Brundtland, έβαλε τα θεμέλια σε αυτό που ονομάζουμε ΑΑ.
Πίνακας 1: Τα κεντρικά βήματα της Ανθρωπότητας προς την Αειφόρο Βιώσιμη Ανάπτυξη κατά χρονολογική και θεματική σειρά των συνεδρίων του ΟΗΕ.
| 1983 |
Ίδρυση της Παγκόσμιας Επιτροπής για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη |
| 1987 |
Παρουσίαση της Έκθεσης Brundtland (our common future) |
| 1992 |
Παγκόσμιο Συνέδριο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη στο Ρίο |
| 1992 |
Ίδρυση Επιτροπής του ΟΗΕ για την Αειφόρο Ανάπτυξη (CSD) |
| 1994 |
Η Χάρτα του Ααλμποργκ |
| 1997 |
Ειδική σύνοδος του ΟΗΕ, σύναξη 5 χρόνια μετά το Ρίο, Νέα Υόρκη |
| 2000 |
Συνάντηση Χιλιετίας του ΟΗΕ στην Νέα Υόρκη |
| 2002 |
Παγκόσμια σύνοδος στο Γιοχάνεσμπουργκ 2002 (Ρίο συν 10) για την Αειφόρο (Βιώσιμη) Ανάπτυξη |
| 2004 |
Ααλμποργκ συν 10 (συνάντηση ευρωπαϊκών δήμων και κοινοτήτων στο πλαίσιο της καμπάνιας για την εξασφάλιση του μέλλοντος των πόλεων |
Πηγή: ΟΗΕ, ΕΕ
Η τελική προσέγγιση που δίδεται μέσα από την «Έκθεση Brundtland», είναι κοινωνική, οικονομική, διοικητική, πολιτική και πολιτισμική, με έντονη τη διάθεση για διαλεκτική συμφωνία και με σεβασμό στο συγκεκριμένο φυσικό και παγκόσμιο περιβάλλον, του οποίου μέρος και όχι κύριος είναι ο άνθρωπος. Στο οικουμενικό αυτό πλαίσιο της ενσωμάτωσης της Ατζέντα 21, ο ενδεδειγμένος εθνικός χωροταξικός σχεδιασμός με στόχο την οργανωμένη Αειφόρο Αστική Ανάπτυξη,2 αποτελεί πρόσκληση και πρόκληση συνάμα, αλλά και ουσιαστική ανάγκη και επιταγή που αναγνωρίζεται πλέον ευρύτερα από τους παράγοντες της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής τόσο σε οικουμενική όσο και σε εθνική διάσταση.3
Προϋπόθεση για την επιτυχή έκβαση του ιστορικού εγχειρήματος της ΑΑ είναι η κατανόηση της σημασίας της αποκέντρωσης του Χωροταξικού Σχεδιασμού, ως βασικού εργαλείου προγραμματισμού, όπως και η ευρεία, ισόνομη και ισότιμη ανάμιξη και συμμετοχή των πολιτών σε διαδικασίες που αποσκοπούν στην κοινή διατύπωση γενικά αποδεκτών στόχων, τύπου Ατζέντα 21, και που αφορούν στη διασφάλιση των ερχόμενων γενεών μέσω της ΑΒΑ.
[1] Ο Thomas Samuel Kuhn στο πιο διάσημο βιβλίο του «The Structure of Scientific Revolutions», Chicago 1962, παρουσίασε την ιδέα ότι η επιστήμες δεν "εξελίσσονται σταδιακά προς την αλήθεια", αλλά αντίθετα, υπόκεινται σε περιοδικές επαναστατικές ανακατατάξεις τις οποίες ο Kuhn ονομάζει παραδειγματικές αλλαγές. Μια τέτοια παραδειγματική αλλαγή προς την εμπέδωση της ΑΑ έχει ανάγκη η ελληνική κοινωνία.
[2] Ο όρος Αειφόρος Αστική Ανάπτυξη, χρησιμοποιήθηκε από το πρόγραμμα Αειφορικών Πόλεων της Habitat-Agenda σε διάφορα συνέδρια του ΟΗΕ, όπως το Habitat I της Βανκούβερ το 1976, η τo Habitat II της Κωνσταντινουπόλεως το 1996, όπου υπογράφηκε από 171 κράτη μέλη του ΟΗΕ η λεγόμενη Habitat-Agenda, η οποία αποτέλεσε ένα είδος Χάρτας για την αειφόρο αστική και βιώσιμη ανάπτυξη. Ο όρος αυτός από εδώ και στο εξής θα υποδηλώνεται στην εργασία αυτή με την συντομογραφία ΑΑΑ.
[3] Όπως αυτό διαπιστώθηκε και κατά τη διαδικασία επεξεργασίας και πρόσφατης ψήφισης από τη Βουλή του σχεδίου νόμου για τον Χωροταξικό Σχεδιασμό και την ΑΑ.